جایگزینی ساز قیچک باس با ساز ویلنسل در ارکستر ملی

ساز قیچک باس با پیشینه تاریخی در سرزمین های شرقی ، به منظور جایگزینی به جای ویلنسل در ارکستر ملی ایران که با ساختار موسیقی ایرانی تناسب ندارد توسط هنرمندان گروه هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید عبدالمجید شریف زاده ، امروز «شنبه » با اعلام این خبر گفت : ساز قیچک یکی از کهن‎ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قارۀ هند بوده که از پیشینۀ تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین‎های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است.

او افزود: قیچک شهری امروزی، با بهره‏گیری از تکنیک‏های سازهای غربی به دو گونۀ سوپرانو و آلتو ساخته و تولید شد که عمده‎ترین دلیل آن پر کردن کاستی‎های سازهای کششی در رپرتوار موسیقی سنتی ایرانی بود.

شریف زاده با بیان اینکه این ساز از اوایل دهۀ پنجاه شمسی در اغلب ارکسترهای موسیقی سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می‎گرفت که این روند تا امروز نیز ادامه دارد تصریح کرد: از این ساز مدل‌هاى مختلف قیچک سوپرانو،آلتو و باس ساخته می‏شود.

وی خاطرنشان کرد : با توجه به اینکه در بسیاری از اجراهای موسیقی سنتی ایرانی برای تولید صدای باس از ویلنسل استفاده می‎شود (البته در استدیو و نه در اجرای زنده) که ساز ایرانی نیست و طبعاً با ساختار موسیقی ایرانی تناسب چندانی ندارد، ساخت ساز قیچک باس برای این خلأ صوتی در ترکیب موسیقی ایرانی پیشنهاد شد.

به گفته او ، این ساز توسط سیامک قلمی و سمیرا عزیزی مطلق هنرمندان کارگاه سازسازی گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شد .

شریف زاده به اشاره به این نکته که در طول سال‎های اخیر تلاش‎های زیادی در زمینۀ مقایسۀ سازهای بلوچی با ویولن شده افزود: لیکن بررسی تطبیقی تکنیک‎های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و رباب با خانوادۀ ویولن صورت نپذیرفته است.

رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت : برطرف کردن هوم صدا، رفع محدودیت نوازندگی در پوزسیون ، استاندار شدن جایی نت‎ها ، قابل استفادن بودن این ساز برای تمامی چلیستها با هر نوع سبک نوازندگی ، کوک بسیار دقیق ساز با سهولت و سریع و حذف سیم گیر و پایه تاندون مواردی است که در پژوهش حاضر (ساخت قیچک باس) تلاش شده رعایت شود.

او مواد و مصالح در نظر گرفته شده در ساخت ساز قیچک باس را ، کاسه ساز از چوب توت، دسته و زیر گیریف چوب گردو، گیریف چوب آبنوس یا فوفل، خرک از چوب کبوده، سیم‎ها پیراسترو اواپیرازی، پوست ضخیم بره، گوشی‎ها طرح ویتنر، قورقوری و… دانست .

شریف زاده افزود: نتایج نشان می‏دهد با وجود تمایز ظاهری ساز ویولن و قیچک، شباهت‎های زیادی از لحاظ تکنیک‎های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می‎توان یافت.

وی در پایان تصریح کرد : سازندگان این ساز با بهره‏گیری از آزمایشگاه‎های فیزیک و شیمی داخل و خارج از کشور و پژوهش گستردۀ چندین ساله به رموز سازگران کروما ایتالی