سوفیا کاپولا ممکن است از خانواده ای کاملا سینمایی باشد، اما او خودش ذاتا یک هنرمند است.
دختر فرانسیس فورد کاپولا، سوفیا کاپولا کار خود را از کودکی آغاز کرد – در صحنه غسل تعمید «پدرخوانده» به عنوان نوزاد تازه متولد شده کانی (تالیا شایر) ظاهر شد. بعد از آن او نقش مکمل را در فیلم‌های «پگی سو ازدواج کرد» و سومین فیلم «پدرخوانده» بر عهده داشت که پس از کنار گذاشتن ستاره اصلی وینونا رایدر، نقش مکمل را پر کرد. او که در بزرگسالی به کارگردانی روی آورده بود، با اولین فیلمش در سال ۱۹۹۹ با نام «خودکشی های باکره» که اقتباسی از کتاب جفری اوژنیدس درباره پنج خواهر مرموز و زندگی خانوادگی آشفته آن ها بود، منتقدان را شگفت زده کرد.
«خودکشی‌های باکره» یکی از تحسین‌برانگیزترین فیلم‌های مستقل دهه ۹۰ بود که سبکی بصری با یک طیف رنگی ملایم و فیلمبرداری رویایی و همچنین محتوایی که معرف سبک کاپولا بود را تثبیت کرد. در عین حال او را با یکی از بزرگترین همکارانش «کریستن دانست» متحد می کند. در سال ۲۰۰۳، او «خودکشی‌های باکره» را با «گمشده در ترجمه» که آغازی بر همکاری بزرگ دیگر او با بیل موری بود دنبال کرد. درام عاشقانه غم انگیزی درباره دو روح گمشده که در توکیو به تعطیلات می پردازند، در سال ۲۰۰۴ جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی را برای او به ارمغان آورد و قویا کاپولا را به عنوان کارگردانی که برای ماندن آمده بود، تثبیت کرد.
کاپولا از آن زمان به بعد به عنوان یکی از جالب توجه ترین و متفکرترین فیلمسازان قرن بیست و یکم ظاهر شد. بسیاری از فیلم‌های بعدی او – «ماری آنتوانت»، «جایی»، «حلقه بلینگ» – واکنش‌های شدیدی را برانگیخت، منتقدان را دو قطبی کرد و منتقدان و تحسین‌کنندگان را به یک اندازه به خود جذب کرد.
و از آنجایی که کاپولا بین پروژه‌ها استراحت‌های نسبتاً طولانی می‌کند (سه سال از آخرین اثر او، «On the Rocks» (روی صخره ها) که در سال ۲۰۲۰ اپل تی‌وی پلاس آن را به نمایش گذاشت، می‌گذرد)، یک فیلم جدید از او همیشه یک اتفاق خاص است. و آخرین اثر او ممکن است یکی از بهترین آثار او باشد. «پریسیلا» که در A24 منتشر شده است، داستان ازدواج الویس و پریسلی را روایت می‌کند. این فیلم بیوگرافی در جشنواره فیلم ونیز با تحسین منتقدان روبه‌رو شد و در نوامبر امسال در سینماهای آمریکا به نمایش درآمد.
اگرچه ردپایی از پدرش و سایر الهامات را می‌توان در کارگردانی کاپولا یافت، اما او سبکی دارد که به‌طور منحصربه‌فردی متعلق به خودش است. فیلم‌های او معمولا آرام و صبورانه هستند و از جلوه های مه‌آلود و زنانه برای انتقال حالات مالیخولیایی شخصیت‌اش استفاده می‌کنند. کارگردان‌های دیگر هم به همان حال و هوا می‌روند، اما هیچ‌کدام مانند کاپولا نمی توانند این کار را به خوبی او انجام دهند، تا تماشای فیلم را برای مخاطب الهام‌بخش و جذاب‌تر کند.
در این مطلب مروری داریم بر فیلم هایی که کاپولا در طول این سال ها به عنوان فیلم های مورد علاقه اش مطرح کرده و هیچ ترتیب خاصی برای آن ها در نظر گرفته نشده است.
[یادداشت سردبیر: این فهرست در ابتدا سال ۲۰۲۳ منتشر شد]
«خانه بابا» (Daddy’s Home) (2015)
در سال ۲۰۱۷، کاپولا فهرستی از فیلم های مورد علاقه خود در قرن ۲۱ را با نیویورک تایمز به اشتراک گذاشت. این کارگردان چندین فیلم تحسین شده را فهرست کرد، اما یکی از شگفت انگیزترین و غیرمتعارف ترین انتخاب های او “خانه بابا” بود که در سال ۲۰۱۵ با بازی ویل فرل به عنوان پدرخوانده در رقابتی تلخ با پدر بیولوژیکی فرزندخوانده اش با بازی مارک والبرگ ساخته شد. کاپولا در یادداشت های خود برای این فهرست توضیح داد که فیلم را دوست دارد زیرا آن را با فرزندانش تماشا می کند: «تنها فیلمی که من و بچه هایم از آن لذت می بریم!» کاپولا نوشت:« من ویل فرل را دوست دارم و تماشای این فیلم با بچه های ترسو شیرین و لذت بخش است.»
«وضعیت اضطراری» (force majeure) (۲۰۱۴)
فیلم دیگری که کاپولا آن را به عنوان یکی از محبوب ترین فیلم های قرن بیست و یکم به نیویورک تایمز معرفی کرد، کمدی سیاه و تحسین شده «وضعیت اضطراری« ساخته روبن اوستلوند است که داستان آن درباره خانواده ای است که در اثر رها کردن همسر و فرزندانش در جریان یک سقوط بهمن ناگهانی دچار فروپاشی می شوند.
کاپولا درباره این فیلم گفت: «بازیگری عالی – من عاشق لحظات و جزئیاتی در فیلم بودم که خیلی حرف ها می زدند.»
«روبان سفید» (The White Ribbon) (۲۰۰۹)
«روبان سفید» ساخته مایکل هانکه یکی از تحسین شده ترین فیلم های این کارگردان جنجالی اتریشی است که در سال ۲۰۰۹ برنده نخل طلا شد. این فیلم که درست قبل از جنگ جهانی اول در یک روستای آلمانی ساخته شده است، بر مجموعه ای از شوخی های عجیب و مرموز علیه مردم شهر تمرکز دارد که در طول زمان به طور فزاینده ای وحشیانه و خشن می شوند. کاپولا این فیلم را در فهرست فیلم های مورد علاقه خود در قرن ۲۱ قرار داد.
کاپولا گفت: «من” روبان سفید ” را به خاطر عکاسی [ سیاه و سفید ] آن دوست دارم؛ در آن دوره بسیار واقعی بود.»
«وحشی ها» (Savages) (۲۰۰۷)
“وحشی ها” به کارگردانی “تامارا جنکینز”، “لورا لینی” و “فیلیپ سیمور هافمن” را به عنوان دو نویسنده و خواهر و برادر دور هم جمع می کند که پس از قرار گرفتن پدرشان در یک خانه سالمندان، باید دوباره با هم متحد شوند و برای مراقبت از خانواده شان هم کاری کنند. کوپولا در فهرست فیلم های محبوب قرن بیست و یکم خود در نیویورک تایمز، آن را «به خاطر اجراها و ترکیب طنز و غم» ستود.
«رو در رو» (Head-On) (۲۰۰۴)
برنده خرس طلایی پنجاه و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین، فیلم “رو در رو” ساخته “فاطح آکین” با درخشش “بیرول اونل” و “سیبل ککیلی” به عنوان دو ترک تبار در آلمان است که در یک موسسه روانی با یکدیگر آشنا می شوند و با یکدیگر ازدواج می کنند. کاپولا این فیلم را به عنوان یکی از آثار مورد علاقه خود در قرن بیست و یکم در فهرست نیویورک تایمز قرار داد.
«زیر پوست» (Under the Skin) (۲۰۱۴)
فیلم علمی تخیلی و معمایی جاناتان گلازر، اسکارلت جوهانسون را به عنوان زنی ناشناس با منشا بیگانه نشان می دهد که به دور اسکاتلند سفر می کند و مردان ناشناس را شکار می کند. کاپولا در فهرست فیلم های مورد علاقه اش در قرن بیست و یکم، عملکرد یوهانسون را ستود: «حوه تصویربرداری آن بسیار عجیب و نوآورانه بود و افراد واقعی را در خود جای می داد. من فکر می‌کنم که آن فیلم باید شهرت بیشتری پیدا می‌کرد.»
«جواهرات برش نخورده» (Uncut Gems ) (2019)
در سال ۲۰۱۹، سوفیا کاپولا گفت که یکی از فیلم های مورد علاقه او در آن سال «جواهرات برش نخورده» بود، فیلم جنایی فوق العاده برادران سافو با بازی آدام سندلر در نقش یک معتاد به قمار که برای پرداخت بدهی هایش تلاش می کرد. کاپولا به طور خاص سندلر را برای بازی در این فیلم انتخاب کرد.
کاپولا گفت: «من باور داشتم که او کاملا مناسب نقش آن مرد است و شما احساس و انرژی او را در زیر تمام صحنه های پر جنب و جوش احساس می کنید.»
«شانزده شمع» (Sixteen Candles) (۱۹۸۴)
فیلم های کاپولا در مورد زنان جوانی که رنج های دوران نوجوانی را پشت سر می گذارند، و نسبت به فیلم محبوب «شانزده شمع» جان هیوز کمی هیجان‌انگیزتر هستند. اما کاپولا که هنگام نمایش فیلم ۱۲ ساله بود، فاش کرد که این اثر همچنان یکی از محبوب ترین فیلم هایش است.
کاپولا گفت: «این یکی از فیلم های مورد علاقه من در دوران رشد بود ، و من هنوز هم هر بار که این فیلم اکران شود، آن را تماشا خواهم کرد.»
«بی جان» (Breathless) (۱۹۶۰)
درام جنایی “بی جان” ساخته ژان لوک گدار, درباره یک جنایتکار سرگردان و معشوق آمریکایی اش است و به جرات مشهورترین فیلم موج نوی فرانسه در تمام دوران ها لقب گرفته است. کاپولا در سال ۲۰۱۰ به راتن تومیتوز ( سایت نقد فیلم) گفت که استفاده متمایز گدار از برش های پرش (جامپ کات) به الهام بخشی او در حین ساخت فیلم “جایی” کمک کرده است.
کاپولا گفت: «من حدس می‌زنم که داشتم تمام ماجرای موج نو را پشت سر می‌گذاشتم… که از یک پس‌زمینه مستند می‌آمد.»
«لولیتا» (Lolita) (۱۹۶۲)
اگرچه کتاب اصلی ولادیمیر ناباکوف به عنوان یک شاهکار شناخته می شود، اما اقتباس سینمایی استنلی کوبریک از “لولیتا” یکی از جنجالی ترین آثار این کارگردان افسانه ای است که به خاطر برداشت کمدی تر آن از داستان دردناک ناباکوف مورد انتقاد قرار گرفته است. با این حال این فیلم هنوز هم طرفداران خود را دارد و کاپولا هم یکی از آن ها است که در مصاحبه ای با راتن تومیتوز این اقتباس را ستود.
کوپولا گفت: «من کوبریک را دوست دارم. من عاشق شیوه ای هستم که او این فیلم را در کنار هم قرار داده است، شیوه ای که فیلم برداری شده است.»
«در حال و هوای عشق» (In the Mood for Love ) (2000)
در حال و هوای عشق – درام عاشقانه سال ۲۰۰۰ و فصل میانی سه گانه آزاد کارگردان “وونگ کار – وای” که شامل فیلم های “روزهای وحشی بودن” و “۲۰۴۶” نیز می شود – داستان عاشقانه رو به رشد دو عاشق (تونی لئونگ و مگی چونگ) و عشق بی حد و حصر آن ها را به تصویر می کشد که علیه خیانت همسرانشان در دهه ۶۰ هنگ کنگ تنظیم شده است. این فیلم به لطف رای دهندگانی مانند کاپولا در رتبه پنجم رای گیری صدا و سیما ۲۰۲۲ قرار گرفت.
(پانوشت: «۱۰۰ فیلم برتر تمام دوران» فهرستی است که هر ده سال یک بار توسط کمپانی Sight and Sound «صوت و سیما» بر اساس نظرسنجی‌های جهانی منتشر می‌شود.)
«جایی در خورشید» (A Place in the Sun ) (۱۹۵۱)
جورج استیونز رمان «تراژدی آمریکایی» اثر تئودور دریسر در سال ۱۹۲۵ را در فیلم «جایی در خورشید» محصول سال ۱۹۵۱ خود اقتباس کرد؛ داستانی دردناک از مثلث عشقی که با بازی خیره کننده مونتگمری کلیفت، الیزابت تیلور و شلی وینترز همراه بود. این فیلم در اسکار بهترین کارگردانی برای استیونز، بهترین فیلمنامه برای نویسندگان مایکل ویلسون و هری براون و چهار جایزه دیگر در بخش های فیلمبرداری، صحنه و لباس، تدوین و امتیازدهی را به خانه برد. کلیف و وینترز نیز به ترتیب نامزد بهترین بازیگر مرد و بهترین بازیگر زن شدند.
«رامبل فیش» (Rumble Fish) (۱۹۸۳)
جای تعجب نیست که یکی از فیلم های فرانسیس فورد کاپولا در فهرست رای دخترش برای صدا وسیما سال ۲۰۲۲ حضور داشته باشد. فیلم تراژیک “ماهی جنگی” که با بازی میکی رورک و مت دیلون ساخته شده، در تقابل دو برادر نهفته است: «پسر موتور سوار» مرموز و برادر کوچک تر بی قرارش، روستی. دایان لین، دنیس هاپر، نیکولاس کیج و… نیز در این فیلم حضور دارند.
بخش دوم به زودی …
