درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی مزمن (chronic) است که باعث خشکی، خارش و ایجاد نواحی ترک‌خورده یا ترشحی روی پوست می‌شود و شایع‌ترین نوع اگزما (eczema) به شمار می‌رود. خارش زمانی ایجاد می‌شود که پاسخ بیش‌فعال سیستم ایمنی (immune response) باعث التهاب و تحریک پوست می‌شود. خارش و خاراندن پوست می‌تواند زخم، خونریزی، عفونت و افزایش خارش را به دنبال داشته باشد. این میل به خاراندن ممکن است خواب، روابط اجتماعی، تمرکز و کیفیت کلی زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
برای کاهش خارش در درماتیت آتوپیک، روش‌های زیر را امتحان کنید:
۱. مرطوب‌کننده‌ها
خشکی پوست باعث خارش می‌شود. در درماتیت آتوپیک، خشکی به دلیل مشکلات در سد پوستی که وظیفه حفظ رطوبت را دارد، رخ می‌دهد. مرطوب‌کننده‌ها به حفظ این سد کمک می‌کنند. بهتر است حداقل دو بار در روز، به ویژه بعد از استحمام یا شستشو، از مرطوب‌کننده‌های چرب و بدون عطر استفاده کنید. تحقیقات نشان می‌دهد استفاده روزانه از مرطوب‌کننده‌ها می‌تواند تعداد و شدت بروز اگزما را کاهش دهد.
۲. کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس سرد روی نواحی خارش‌دار می‌تواند خارش و سوزش را کاهش داده و میل به خاراندن را کم کند. یک حوله یا دستمال را در آب سرد خیس کرده، بچلانید و روی پوست قرار دهید، سپس مرطوب‌کننده بزنید.
۳. بی‌حس‌کننده‌های موضعی
کرم‌ها یا ژل‌های بی‌حس‌کننده که روی پوست مالیده می‌شوند، می‌توانند خارش را کاهش دهند. نمونه‌هایی مانند لیدودرم (Lidoderm) یا ترکیباتی شامل لیدوکائین، کتامین (ketamine) و آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline) وجود دارند. این داروها به صورت بدون نسخه یا با نسخه قابل تهیه‌اند.
۴. تکنیک‌های بازگشت عادت
این روش‌ها شامل تغییر رفتار و رابطه شما با خارش اگزما است. بازگشت عادت نوعی رفتار درمانی شناختی (cognitive behavioral therapy) است که می‌توانید با کمک درمانگر آن را یاد بگیرید. هدف شکستن چرخه «خارش و خاراندن» و افزایش آگاهی و حواس‌پرتی از خارش است.
۵. مدیریت استرس
استرس می‌تواند علائم اگزما را تشدید کند. مدیریت استرس با روش‌هایی مانند خواب کافی (حدود ۷ ساعت)، مدیتیشن (یوگا، ذهن‌آگاهی و تمرینات تنفسی)، فعالیت‌های آرامش‌بخش و محدود کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اخبار می‌تواند مفید باشد.
۶. فتوتراپی
فتوتراپی یا نور درمانی شامل استفاده از اشعه فرابنفش بی (UVB) است که می‌تواند به اعصاب حساس به خارش در پوست اثر بگذارد. حدود ۹۳٪ افراد در یک مطالعه پس از چند هفته درمان با UVB بهبود خارش را گزارش دادند.
۷. تغییر محصولات لباسشویی
استفاده از شوینده‌ها و نرم‌کننده‌های مخصوص پوست حساس و پرهیز از محصولات معطر می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. همچنین بهتر است برچسب لباس‌ها را جدا کرده و لباس‌های نو را قبل از استفاده بشویید.
۸. درمان EMDR (درمان حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد با حرکات چشم)
EMDR درمانی روان‌شناختی است که برای اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده می‌شود و تحقیقات نشان می‌دهد ممکن است به کاهش خارش در اگزما کمک کند. در این روش، با تحریک حرکات چشم یا صدا، فرد به تدریج به ناراحتی و خارش عادت می‌کند.
۹. جو دوسر موضعی
جو دوسر می‌تواند خارش را تسکین دهد، پوست خشک و مرده را پاک کند و به حفظ سد محافظ پوست کمک کند. می‌توانید از کرم‌های حاوی جو دوسر استفاده کنید یا یک فنجان جو دوسر کلوئیدی را به آب ولرم حمام اضافه کنید.
۱۰٫ ایمونوتراپی آلرژی (Allergen Immunotherapy)
افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک ممکن است به گرد و غبار یا پر حیوانات حساسیت داشته باشند. ایمونوتراپی با تزریق مقدار کمی آلرژن‌ها به کاهش واکنش‌ها کمک می‌کند. اثربخشی این روش هنوز به طور کامل مشخص نیست و بهتر است با پزشک مشورت کنید.
۱۱٫ داروهای تجویزی (Prescription Medications)
داروهای تجویزی برای موارد شدیدتر ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی (Topical corticosteroids) مانند هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) و بتامتازون (Betamethasone) برای کاهش التهاب
- مهارکننده‌های کلسینورین موضعی (Topical calcineurin inhibitors) مانند تاکرولیموس (Tacrolimus) برای نواحی حساس مثل صورت
- مهارکننده‌های PDE4 موضعی (Topical PDE4 inhibitors) مانند کریسابورول (Crisaborole) برای کاهش التهاب و خارش
- داروهای بیولوژیک مانند داپیکسانت (Dupixent) که بر سیستم ایمنی اثر می‌گذارند
اگر زیاد خارش کردید چه کنید؟
خاراندن زیاد پوست می‌تواند باعث بریدگی، زخم و دلمه شود و در صورت عدم مراقبت، عفونت ایجاد کند که ممکن است جدی باشد. برای پیشگیری از عفونت:
- دست‌ها را مرتب و به ویژه قبل از لمس پوست بشویید
- پوست را تمیز و مرطوب نگه دارید، حمام را ۵ تا ۱۰ دقیقه محدود کنید
- از دستکش هنگام شستن ظرف یا استفاده از مواد شوینده استفاده کنید
- از به اشتراک گذاشتن حوله، لیف، تیغ یا وسایل بهداشتی خودداری کنید
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت عدم بهبود خارش با روش‌های خانگی و مراقبت مناسب، بازگشت یا تشدید خارش، یا علائم عفونت مانند تاول، درد، قرمزی، ترشح، تورم و تب، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
