
آگاهی در مرکز هستی انسان قرار دارد و تواناییهای مختلفی مانند دیدن، شنیدن، احساس درد یا لذت و عشق به واسطه آن شکل میگیرد. اما پرسش این است که آگاهی در کدام بخش مغز قرار دارد؟ این موضوع مدتهاست که دانشمندان را به چالش کشیده و اخیراً مطالعهای جدید بینشهای تازهای ارائه داده است.
عصبشناسان با بررسی فعالیتهای الکتریکی، مغناطیسی و جریان خون مغز ۲۵۶ نفر در ۱۲ آزمایشگاه در ایالات متحده، اروپا و چین، به بررسی بخشهای مرتبط با آگاهی پرداختند. آنها فعالیتهای مختلف مغز را در حین مشاهده تصاویر مختلف توسط شرکتکنندگان اندازهگیری کردند.
نتایج نشان میدهد که آگاهی در نواحی حسی در پشت مغز، که مسئول پردازش بینایی و شنوایی هستند، شکل میگیرد و نه در نواحی پیشانی که به تفکر مرتبطاند. کریستوفر کوخ، عصبشناس و مدیر مطالعه، تأکید میکند که برای درک مبنای عصبشناسی آگاهی، باید سازوکارهای بنیادی آن را شناسایی کنیم.
در این تحقیق، محققان از تصاویر چهرهها و اشیاء مختلف استفاده کردند. کوخ توضیح میدهد که آگاهی احساسی است که هنگام مشاهده تصویر ایجاد میشود، اما رفتارهای مرتبط با آن مانند فشار دادن دکمه، آگاهی به شمار نمیآید.
محققان به دو نظریه علمی درباره آگاهی توجه کردند. نظریه «فضای کاری عصبی جهانی» معتقد است که آگاهی در قسمت جلو مغز شکل میگیرد و اطلاعات مهم در سراسر مغز منتشر میشوند. در مقابل، نظریه «اطلاعات یکپارچه» بر تعامل و همکاری بخشهای مختلف مغز تأکید دارد.
شواهد این مطالعه به وضوح تأییدکننده بخش پشتی مغز است. اطلاعات مربوط به تجربه آگاهانه در قسمت جلو مغز یافت نشدند و شواهد ضعیفتری از آنجا بود. اگرچه قشر پیشانی در فرایندهای شناختی مانند برنامهریزی و تصمیمگیری نقش دارد، اما در درک بصری آگاهانه نقشی ندارد.
این یافتهها کاربردهای عملی نیز دارند. کوخ میگوید که شناخت رد پای آگاهی در مغز میتواند به پزشکان در مدیریت بیماران کما، بیمارانی با وضعیت نباتی یا مبتلایان به سندروم بیداری بدون پاسخ کمک کند. شناسایی آگاهی در این بیماران به پزشکان اجازه میدهد تا «شکل پنهان حضور» بیمار را تشخیص دهند.