نقد و بررسی فیلم «یک تصنیف» (A Ballad) – ( با نام اصلی Balada ) ؛ تلاش یک مادر برای بازپس گیری حضانت دخترش هسته اصلی درام غیر متوازن آیدا بگیچ را تشکیل می دهد.
زنی سی ساله در فیلم «یک تصنیف»، چهارمین فیلم نویسنده و کارگردان بوسنیایی آیدا بگیچ، خود را در برزخ بین یک ازدواج نه چندان خوب و یک طلاق نه چندان بعید می بیند. این فیلم که در اولین حضورش در رقابت اصلی سارایوو نمایش داده می‌شود، می‌خواهد زندگی را در یک خط داستانی شبیه اپرا با پروازهای شیک به تصویر بکشد. شهرتی که بگیچ با ویژگی های خود به وجود آورد، میزان جاب توجه در جشنواره را تضمین می کند، اما به نظر می رسد تأثیر محدود آن فراتر از محدوده سرزمین های یوگسلاوی سابق باشد.
اولین اثر بیگیچ، «برف» برنده جایزه هفته منتقدان کن در سال ۲۰۰ شد. بچه های سارایوو (ملقب به ژیکا) چهار سال به عنوان برگزیده رسمی جشنواره فرانسه انتخاب شد و در بخش مسابقه نگاه ویژه مورد تقدیر قرار گرفتند..
تغییر تمرکز او از سرزمین مادری اش – و تأثیر جنگ های دهه ۱۹۹۰ بر ساکنان آن – به وضعیت اسفبار کودکان پناهنده سوری در ترکیه با فیلم هرگز «مرا رها نکن» (۲۰۱۷) سطح قابل توجهی کمتری از تحسین و مواجهه را به همراه داشت. بازگشت به بوسنی برای «یک تصنیف» بیشتر شبیه یک تمرین قدم زنی در آب است تا از آن نوع آثاری که ممکن است بگیچ را به کانون توجهات بین المللی بازگرداند.
«ماریا پیکیچ»، ستاره فیلم «بچه های سارایوو» در نقش «مری»، زنی که از یک رابطه طولانی و آشفته با «حسن» (میلان توسینوفسکی) بیرون می آید، تمرکز اصلی فیلم است. عدم اشتغال مری منجر به این شد که حسن حضانت دختر هشت ساله خود میلا (گایا تانوویچ) را به دست آورد. مری که تحت تاثیر مادر زورمندش زفیرا (جیسونا زلیکا) قرار گرفته است، از وکیل دوست خانوادگی سمیر (اسلاون ویداک) مشاوره می گیرد، مرد مسنی که سال ها قبل به نوعی با او رابطه داشته است.
مری در کل یک قهرمان منفعل است. ما استنباط می‌کنیم که او با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مادر زورگوی خود، آدمی ترسو وخجالتی شده است. برادر کوچک‌ترش، کمو (انس کوزلیچچ) نیز پسر مادری بی‌رحم است – همه شخصیت‌های مرد در این ماجرای کاملاً ناخوشایند ، مضحک یا به شدت تندخو هستند. همچنین به نظر منصفانه است که نتیجه بگیریم که ناپختگی عاطفی مری او را به یک رابطه نابخردانه با حسن سوق داد که فقط به طور متناوب به او نگاه می شود. او به جای یک شخصیت کامل، یک بازیگر فرعی در سایه‌مانده باقی می‌ماند.
اگر چه به نظر می رسد که مری از سرنوشت شومی رنج می برد، اما بخش عمده ای از این ماجرا در واقع با استفاده از شگردهای فیلمنامه نویسی سریالی بگیچ در مقابل سرنوشتش قرار می گیرد. او فقط در دقایق پایانی کنترل اوضاع نابسامان خود را در دست می گیرد و حتی این ادعای دیرهنگام استقلال با رخ دادن آن در یک کمدی به سبک برتولت برشت که طی آن ماهیت داستانی / سینمایی داستانش آشکارا تایید می شود، تضعیف می شود. چنین برداشتی از یک قصه ۱۱ ساعته، یک تصمیم عجیب و غریب از سوی فیلمساز است (دیالوگ پایانی بین “مری” و “میلا” به طور غیرقابل انکاری سرگرم کننده است) اما در عین حال چیزی شبیه به «یک پلیس» را نشان می دهد؛ بیننده به جای اینکه احساس کند یک قصه به شکلی رضایت بخش پیچیده شده، با حسی از شوخی های سرگرم کننده مواجه می شود.
بگیچ روایت اصلی خود را به دو صورت بیان می کند. او که زمان پخش فیلم را به دو ساعت کاهش می دهد، به طور مرتب تصاویری را قرار می دهد که در آن ها چندین شخصیت برای یک فیلم – که جزئیات آن بسیار مبهم باقی مانده است – در شهر کوچک خود فیلمبرداری می شوند، جایی که بیشتر مردم نوعی جاه طلبی های مربوط به نمایش را در آن دارند. برای مثال، زفیرا این شانس را دارد که حرفه خوانندگی را که پس از باردار شدن مری رها کرده بود، از سر بگیرد. در همان لحظات اول مری را در جلسه امتحانش می بیند و از او می پرسد که آزادی را چگونه تعریف می کند.« زندگی بدون ترس، شاید » پاسخ نهایی او است. بعدها او یک تک گویی از »مرغ دریایی» چخوف ارائه می دهد که مهارت های ناشناخته و تا حدودی غیرمحتمل تسپین را آشکار می کند.
این ابزار ساختاری نرم‌تر از دیگر درون‌یابی‌های گاه به گاه بگیچ کار می‌کند: مونتاژهای امپرسیونیستی، که اغلب شامل فیلم‌سازی‌های ناهموار و با ظاهری قدیمی می‌شود، که به درک ما از شخصیت‌ها یا موقعیت‌های آنها کمک چندانی نمی‌کند و در مجموع به عدم اعتماد به نفس بگیچ خیانت می‌کند.
کارگردان/ فیلمنامه: آیدا بیگیچ | کشور: بوسنی و هرزگوین | ۲۰۲۲ | ۱۲۰ دقیقه
شرکت سازنده فیلم : Film House
تهیه کنندگان: آیدا بگیچ، آدیس جاپو، ارول زوبچویچ
فیلمبرداری: ارول زوبچویچ
طراحی تولید: امینا کویونزیچ
تدوین: رزینالد سیمک
بازیگران اصلی: ماریا پیکیچ، یاسنا زالیکا، آمار کوستویچ، داوور گولوبوویچ، انس کوزلیچیچ، اسلاون ویداک، لانا استانیسیچ، میلان توچینوسکی، گایا تانوویچ …
